ازدواج - سازگاری همسران قسمت دوم

مشکلات اخلاقی - رفتاری

این دسته از مشکلات را می­توان به سه حوزه مشکلات اخلاقی ،ارتباطی و عاطفی تقسیم کرد و مواردی را که در این امور قرار می گیرند و سبب ناسازگاری می شوند را بیان نمود.

به کوشش : سرکار خانم ها سمانه شیرماهی، معصومه نیکخواه

مشروح در ادامه

1-2-1مشکلات اخلاقی

1-1-2-1عصبانیت و خشم

یکی از موارد اخلاقی ناهنجار که سبب بروز دعوا و اختلاف بین زن و شوهر می شود خشم و عصبانیت می باشد،متأسفانه وقتی که یکی از زوجین به هر دلیلی عصبانی باشد، اگر طرف مقابل زمینه کنترل آن را فراهم نکند و مانند همسرش خشمگین و عصبانی شود ناسازگاری و اختلاف بالا می­گیرد و رفتار و حالات منفی بیشتری محقق خواهد شد و ممکن است بی احترامی به خانواده زوجین را نیز به همراه داشته باشد. "حضرت علی (علیه السلام )در این باره می فرمایند: خشم بد قرینی است، عیوب را آشکار می کندو بدی را نزدیک می کند و خوبی را دور می سازد".[1] بنابراین بکارگیری مهارتهایی در زمینه کنترل خشم موجب کاهش ناسازگاری خواهد شد. مواردی از قبیل:1-تفکر در آثارسوء خشم و عصبانیت 2-تزکیه نفس 3-تمرین کردن جهت کنترل خشم4-کنترل زمینه های ایجاد خشم و عصبانیت. [2]

 2-1-2-1 لجبازی

لجبازی به معنای اصرار و پافشاری یک فرد بر امری است که از آن نهی شده است. لجبازی وپافشاری هریک از زوجین در موارد مختلف تبعات و آثار منفی در پی دارد. لجبازی سبب کاهش روابط عاشقانه میان همسران خواهد شد و به آرامش و خوشبختی زوجین در زندگی لطمه وارد می کند. "حضرت علی (علیه السلام) در این باره می فرمایند: میوه­ی لجاجت هلاکت است". [3] علت ایجاد لجبازی موارد مختلفی از قبیل انتقام گرفتن، حس برتری جویی و یا در اثر سرزنش زیادی در امری ایجاد می شود.[4] "امام صادق (علیه السلام) می­فرمایند: آدمی از ذلت و حقارت کوچکی، اظهار ناراحتی و اندوه می­کند و همین باعث می­شود که در ذلت بزرگتری وارد شود".[5] یکی دیگر از آثار سوء لجبازی کاهش منزلت و جایگاه فرد در مقابل همسرش است. بنابراین کنترل این امر مهم بوده و خود فرد می تواند با فکر کردن بر اثرات سوء آن این خلق ناهنجار راکنترل کند. از طرفی اطرافیان نیز با صبر و حوصله و  با توجه بیشتر به اموری که علت ایجاد کننده لجبازی همسرشان است به کنترل کردن این خصیصه بد کمک نمایند.

3-1-2-1 برتری جویی

حس برتری جویی حسی است که معمولاً در اثر کمبود های روحی و روانی و کم توجهی ها در دوران کودکی در فرد شکل می گیرد و در دوران بزرگسالی بروز و ظهور پیدا می کند. به این صورت که فرد خود را به رخ می کشد و با کوچک و حقیر کردن دیگران به دنبال پوشاندن ضعف نفس خویش است؛ درحالی که به واقع هیچ­وقت این فرد با راهی که در پیش گرفته به آرامش واقعی درونی دست پیدا نخواهد کرد؛ به دلیل اینکه عزت نفس واقعی ندارد.[6] برای کمک کردن به این فرد، همسرش باید تلاش کند که او را به حقیقت پست­بودن این خوی و اخلاق آگاه کند و او را در جهت تقویت عزت نفس و از بین بردن کمبودهای عاطفی و روحی و روانی کمک نماید. "امام صادق (علیه­السلام) می­فرمایند: هیچ انسانی دچار بیماری تکبر یا فخر فروشی نمی­شود مگر به قیمت پستی و حقارتی که در نفس خویش احساس می کند".[7]

4-1-2-1 پرحرفی

زنان به دلیل ویژگی ذاتی که دارند در صحبت کردن بیشتر به ذکر جزئیات مسائل می پردازند و یا در هنگام ناراحتی از یک مسئله، دوست دارند که برای همسرشان آن مورد را تعریف کنند و همسرشان با تمام حواس گوش کند که بتواند از آن ناراحتی رهایی یافته و به آرامش برسند؛ در این شرایط اگر مرد حوصله گوش کردن را نداشته باشد و بی توجهی نسبت به همسرش نشان دهد، ناراحتی زن افزون یافته و اختلاف و ناسازگاری بین زوجین ایجاد می شود. بنابراین برای جلوگیری از این اختلاف زنان باید بدانند که چه زمانی وقت مناسب برای صحبت کردن و دردودل با همسرشان است و سخنان خودشان را مختصر و مفید بیان کنند. از طرفی مردان نیز باید با آگاهی از این ویژگی ذاتی در همسرشان، باحوصله به حرفهای اوگوش دهند و یا در شرایط نامناسب از همسرشان بخواهند که سخنان خود را کوتاه تر بیان کنند.

5-1-2-1 چشم و هم چشمی

"احساس حقارت و تکبر دو صفت اولیه ای است که انسان را به وضع بسیار زشتی سوق می دهد و چشم و هم چشمی یکی از جلوه های رفتاری این دو صفت زشت است.[8] امام صادق(علیه السلام)در حدیثی می­فرمایند: هیچ انسانی تکبر و گردنکشی نمی­کند مگر به علت ذلت و حقارتی که در نفس خویش احساس می­کند".[9] طبق بیان امام معصوم علت تکبر و چشم و هم چشمی خود کوچکی واقعی است و در این شرایط فرد مدام در زندگی این­و­آن سرک می­کشد که ببیند دیگران چه چیزی دارند؛که آن را تهیه کند و به دیگران نمایش دهد. در چنین شرایطی فرد آرامش واقعی را حس نخواهد کرد بلکه مدام به دنبال کسب شرایط دیگری است که در زندگی دیگران جستجو کرده و خود آن را ندارد.[10] زن و شوهری که در زندگی خویش گرفتار این مسئله شوند آرامش در زندگی آنان کمرنگ شده و زمینه اختلاف و درگیری به خصوص در زمینه تهیه وسایل جدید افزایش می یابد و این اختلافات، ادامه دار است. جهت حل این مشکل زن و مرد باید نگاه خود را به زندگی عوض کنند و به رضای خدا و رزقی که از طرف او عنایت شده راضی باشند که هدف در زندگی چیزی جز رضای الهی نیست.

 6-1-2-1 بخل و زیاده طلبی

از خصوصیات نامطلوب دیگر که زمینه ایجاد اختلاف بین زن و مرد را فراهم می کند ویژگی نامطلوب خساست و زیاده خواهی است. در مواردیکه یکی از همسران خسیس باشدو دیگری رفتار معکوس داشته باشد اهل ولخرجی و اسراف باشد و یا زیاده­خواه باشد اختلاف و ناسازگاری میان زن و شوهر در موارد متعددی ایجاد خواهد شد. هردوی این ویژگی­ها نامطلوب هستند؛ انسان باید در عمل به این امور میانه رو باشد همانطور در قرآن مجید آیه ای است که بیان می دارد "والذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقترو و کان بین ذلک قواما" "و آنان هستند که هنگام انفاق به مسکینان اسراف نکرده  و بخل هم نورزند بلکه در احسام میانه­رو و معتدل باشند".[11]

7-1-2-1 سوء ظن

"دکتر صفورايي، [کارشناس مرکز مشاوره مؤسسه امام خميني] ضمن مرتبط دانستن نوع مشکلات ميان زوجين با فرهنگ مردم هر منطقه، يکي از پربسامدترين مشکلات مراجعان را سوء‌ظن به همسر مي‌داند".[12]سوءظن یا بد گمانی به همسر در مورد هریک از زن و مرد می تواند اتفاق بیافتد. زنی که دچار بدبینی یا منفی نگری است می تواند مدام به همسرش شک داشته باشد که نکند با زن دیگری در ارتباط باشد و گاهی زن­ها به دلیل شرایط نامطلوب جامعه و عدم رعایت حدومرز در روابط، دچار این مسئله می شوند. سوء ظن در مورد مردان نیز ممکن است اتفاق بیافتد. مثلا در مواردیکه مرد به همسرش اطمینان ندارد و نمی تواند در ارتباطات او با نامحرم و.... خوش­بین باشد،دچار سوء ظن می­گردد.

 8-1-2-1 حسادت

یکی دیگر از صفات نامطلوب در انسان که زمینه گناه و به دنبال آن ناسازگاری میان همسران را ایجاد می کند،حسادت است. شخص حسود نمی­تواند نعمتی را در دست شخص دیگری ببیند، به همین علت آرزوی نابودی آن نعمت که در دست کس دیگری است را می نماید.[13] کسی که با عمل خود به دیگری حسادت می ورزد سبب سلب آسایش در زندگی خود و خانواده اش می­شود؛ به این علت که مدام در پی نابودی نعمتی است که در دست دیگری است و به همین علت آسایش و آرامش در زندگی شخصی ندارد؛ بنابراین زمینه ناسازگاری در خانواده افزایش می یابد. "حضرت علی علیه السلام در این باره می فرمایند:کسی که به تو حسد ورزد، همین او را بس که هنگام شادی تو، غمگین می­شود".[14]از نتایج نامطلوب دیگر این بیماری دوری ازخدا و کمرنگ شدن ایمان فرد حسود است که "حضرت رسول (صلی اللّه علیه و آله) در این باره می فرمایند: آگاه باشید که درد امتهای پیشین-یعنی حسد- به شما سرایت کرده است، این صفت موی شما را نمی تراشد؛ بلکه دین شما را می تراشد و از بین می برد".[15] فردی که ایمان او از بین برود زمینه اختلاف و درگیری میان او و همسرش افزایش می­یابد. فرد حسود یا به همسرش حسادت دارد و یا به خانواده همسرش و یا به دیگران حسادت می­ورزد. به هر حال نتیجه همه این­ها ناآرامی و ناسازگاری در زندگی شخصی فرد حسود خواهد بود. .فرد حسود برای از بین بردن این بیماری ابتدا باید به خدا توکل کند و از او بخواهد که این صفت نامطلوب را از وی دور کند.

9-1-2-1 عدم مهارت حل مسئله

در حال حاضر بسیاری از افراد وقتی در زندگی با مشکلاتی مواجه می شوند به جای فکرکردن برای حل مسئله می­خواهندکه صورت مسئله را پاک کنند؛ چون این روش برایشان راحت­تر و زحمت کمتری دارد؛ در حالیکه با انجام این عمل، مشکل حل نخواهد شد بلکه آسیب­ها افزایش می یابد و ناسازگاری زیاد می­شود.

10-1-2-1 سایر موارد

از موارد دیگری که در زمینه آسیب­های اخلاقی می­توان برشمرد و سبب ایجاد ناسازگاری میان زن و شوهر می­شوند، شامل: عدم آگاهی به وظایف، ناز پروردگی، نداشتن استقلال در تصمیم گیری، نداشتن ثبات شخصیت، عدم تمایل به اصلاح، مسئولیت ناپذیری، خودخواهی، نداشتن اعتماد به نفس و  فحاشی است.

به کوشش : سرکار خانم ها سمانه شیرماهی، معصومه نیکخواه